Quỹ Hỗ trợ Văn chương & Cuộc sống xin trân trọng thông báo:
Với sự nỗ lực của Ban biên tập và sự góp ý chân thành của các Nhà văn, Nhà thơ, Nhà phê bình, cuốn XỨ ĐOÀI THƠ đã hoàn thành. Sách bìa cứng in trên giấy đẹp kèm 24 ảnh màu về Xứ Đoài. Sách có sự góp mặt của 137 nhà thơ vốn có quê hương là Xứ Đoài, hoặc đã làm việc, sinh sống hay có mối quan hệ từng thời kỳ thực sự gắn bó với Xứ Đoài (bao gồm 41 nhà thơ cổ điển và 96 nhà thơ cận hiện đại).
Lễ ra mắt XỨ ĐOÀI THƠ sẽ tổ chức vào Thứ Bảy 13/10/2012 tại Trụ sở của Quỹ: Khu du lịch sinh thái Hồ Tiên Sa (Xã Tản Lĩnh, Ba Vì, Hà Nội). Quỹ đã gửi giấy mời 300 khách bao gồm các tác giả, dịch giả, các Nhà văn, Nhà thơ, Nhà nhiếp ảnh, đại diện chính quyền các Quận, Huyện thuộc Xứ Đoài và các cơ quan báo chí, truyền thông.
LỜI DẪN
Trong tâm thức chúng ta, Xứ Đoài luôn luôn là một vùng đất gợi nhiều cảm hứng về văn chương, nghệ thuật - cả bác học lẫn dân gian, về sức cuốn hút cổ kính của một nền tảng văn hóa tích tụ tự bao đời, về vẻ hài hòa của một vùng đất thiên nhiên đẹp kỳ thú và đầy mê hoặc.
Cả vùng đất Xứ Đoài xưa nằm bên hữu ngạn sông Hồng là vùng đất điển hình cho tâm thức tam giác châu của người Việt. Phía trên của vùng đất này có một địa danh nổi tiếng đã đi vào thơ phú là Ngã ba Hạc, nơi gặp gỡ của ba dòng sông : Sông Hồng, sông Đà, sông Lô, với ba màu nước hòa trộn vào nhau. Phía dưới của vùng đất này lại là Ngã ba Sa, nơi hội tụ của ba dòng sông: sông Nhuệ, sông Kim Ngưu và sông Sa, gần khu cực Cống Thần.
Nằm trong lòng cái tam giác châu tự nhiên của nền văn minh lúa nước đã hình thành từ đời các Vua Hùng, Xứ Đoài luôn luôn đóng một vai trò hệ trọng về cả chính trị, quân sự, văn hóa và xã hội, thậm chí cả về đời sống tâm linh của dân tộc. Từ thời Nhà nước Vạn Xuân, cha ông ta đã rất có ý thức đóng quân theo thế chân kiềng để liên hoàn chống giặc, đó là tập trung quân phòng thủ trong ba tòa thành sẵn sàng yểm trợ cho nhau: Thành Ô Diên, thành Long Biên và thành Cổ Loa. Người Việt xưa cũng dành cho Xứ Đoài một vị thế rất trang trọng khi liệt kê ra ba vùng đất vốn có truyền thống lâu đời nhất về văn minh và văn vật đáng được xếp “liệt hạng”, cũng như về sự phồn vinh đáng nể trọng trong quá trình phát triển các ngành nghề thủ công và sản xuất nông nghiệp: Thứ nhất Cổ Bi, thứ nhì Cổ Loa, thứ ba Cổ Sở. Ta hình dung Cổ Bi là vùng đất phía bắc châu thổ sông Hồng, xoay quanh đất Kinh Bắc xưa; Cổ Loa thì đã là kinh đô từ thời An Dương Vương, sau này mở rộng xuống phía Nam, ôm trùm lấy khu vực thành Đại La; còn Cổ Sở thì chính là chỉ vùng đất Xứ Đoài, mà mãi sau này còn giữ những tên làng cổ, được gọi tắt là vùng So Sở. Mà đâu phải chỉ có So Sở, các vùng đất văn vật Xứ Đoài còn có thể kể ra đến hơn hàng chục địa danh nổi tiếng khác nữa: như Nhị Khê, Đường Lâm, Hạ Hồi, Bối Khê, Giẽ Hạ, Kẻ Đà, như Đa Sĩ, Liên Bạt, Quất Động, Vạn Phúc, Kim Hoàng, Ước Lễ, hoặc như kẻ Bùng, phố Mía, phố Phùng, làng Nủa, làng Chàng v.v… Về tôn giáo, người Xứ Đoài xưa biết tôn trọng nguyên lý Tam giáo đồng nguyên (Phật, Lão, Nho cùng hòa hợp) đã hình thành từ thời Lý Trần. Ở tổng Phùng xưa đã từng có ngôi chùa thờ một lúc cả Đức Phật Thích Ca, Đức Thái Thượng Lão quân cùng với Đức Khổng Tử. Trong đời sống tâm linh người Xứ Đoài, luôn luôn việc thờ cúng tổ tiên được coi trọng, nhưng bên cạnh đó, người dân vẫn thờ Phật và cả thờ Thánh, nhất là tục thờ Thánh Mẫu. Nhiều đền chùa ở Xứ Đoài cấu trúc theo mô hình khép kín: Tiền Phật, hậu Thánh. Các vị anh hùng dân tộc có công với nước và cả các vị tổ nghề giúp dân dựng nên các nghề thủ công, nghề phụ ngoài nông nghiệp… nhiều khi cũng được tôn vinh làm Thành hoàng và cũng được tôn thờ trọng thể trong đình đền, miếu mạo. Trong số bốn vị thánh được lưu danh vào hàng “Tứ bất tử” của dân tộc ta, gồm Tản Viên Sơn Thánh, Thánh Gióng, Chử Đồng Tử và Thánh Mẫu Liễu Hạnh, thì có hai vị đã có xuất xứ từ vùng đất Xứ Đoài, đó là Tản Viên Sơn Thánh - thượng đẳng tối linh thần, đệ nhất phúc thần từ thời lập nước, và Chử Đồng Tử - người con trai vốn xuất thân từ dân chài nghèo khổ, đã có một mối tình đẹp như mơ với công chúa Tiên Dung, rồi sau, cả hai người đều tu hành đắc đạo và hiển linh thành bậc thánh, đặc biệt là đều được lưu danh trong cả đạo Phật và đạo Lão.
Những điều phác qua trên đây cho chúng ta một cái nhìn gợi mở về truyền thống huy hoàng của vùng đất Xứ Đoài, một vùng đất thực sự xứng danh là “địa linh nhân kiệt”. Sẽ rất xứng đáng nếu có những bộ sách chuyên khảo, nghiên cứu công phu và toàn diện về lễ hội dân gian, về các đình chùa, miếu mạo và di tích tín ngưỡng, về các thần thoại và truyền thuyết cổ xưa,về các trò chơi dân dã, về các trò diễn xướng dân gian cổ truyền, về văn hóa ẩm thực, về các di tích văn hóa vật thể và phi vật thể khác của cả vùng đất đầy hào khí, đầy tinh anh này của dân tộc Việt, ngày nay đã gắn vào vùng đất đế đô Thăng Long xưa trong cả Thủ đô mở rộng.
Riêng trong lĩnh vực văn học, chúng tôi luôn ủ ấp một dự định xuyên suốt là sẽ gắng sức tập hợp và xuất bản được các Tuyển tập văn học ghi lại dấu ấn của các bậc văn nhân tài tử Xứ Đoài qua nhiều thế hệ, qua nhiều biến thiên lịch sử. Mà nói đến văn nhân tài tử Xứ Đoài thì không ai là không biết đến hai cha con danh nhân Nguyễn Phi Khanh, Nguyễn Trãi; hay dòng họ Ngô Thì đã dựng nên cả một dòng văn học gọi là Ngô gia văn phái; rồi dòng họ Phan Huy vừa nổi tiếng về văn chương vừa có tài chép sử; cho đến thời kỳ cận hiện đại với biết bao nhiêu tên tuổi đã trở thành niềm tự hào của văn học cả nước, chỉ đơn cử vài gương mặt như Vũ Đình Long, Nguyễn Nhược Pháp, Phạm Duy Tốn, Ngân Giang, Quang Dũng, Tào Mạt… Đặc biệt có hai nhà văn gắn bó với Xứ Đoài đã cấy ghép cả tên đất, tên sông quê hương thành bút hiệu của mình là nhà thơ Tản Đà (núi Tản sông Đà) và nhà văn Tô Hoài (sông Tô và phủ Hoài Đức cũ), đều là những người con trưởng thành từ vùng đất này, đã thành danh ở Thủ đô và trên cả nước. Tiếp đó, qua Kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, rồi sang đến thời kỳ Đổi mới và hội nhập, các tác giả xuất thân từ Xứ Đoài chưa bao giờ vắng bóng trên văn đàn, thi đàn và thực sự đã đóng góp rất nhiều tác phẩm xuất sắc cho nền văn học Thủ đô và cả nước.
Tuyển tập thơ khiêm tốn này tạm dừng ở con số 137 nhà thơ vốn có quê hương là Xứ Đoài, hoặc đã làm việc, sinh sống hay có mối quan hệ từng thời kỳ thực sự gắn bó với Xứ Đoài (bao gồm 41 nhà thơ cổ điển và 96 nhà thơ cận hiện đại). Chúng tôi cũng gắng chọn in thêm một số ảnh đẹp về Xứ Đoài để minh họa và tạo thêm ấn tượng trực quan cho tập thơ. Ban tuyển chọn đã làm việc rất cố gắng trong một thời gian không lâu và với khả năng có hạn, nên vẫn có thể còn có nhiều điều bất cập và thiếu sót. Rất mong được các tác giả, dịch giả (Hán Nôm) và bạn đọc nhiệt tình đóng góp ý kiến và cung cấp thêm tư liệu về những tác giả và tác phẩm cần bổ sung (hoặc có trường hợp cần rút bớt) để tập thơ sẽ có thể hoàn thiện hơn trong lần tái bản sau.
BAN TUYỂN CHỌN XỨ ĐOÀI THƠ
QUỸ HỖ TRỢ VĂN CHƯƠNG & CUỘC SỐNG.
